Ten geofit porasta cieniste lasy liściaste i zarośla. Ma charakterystyczne lekko połyskujące liście, które wyrastają w okółkach. Drobne białe kwiaty umieszczone na szczycie pędu, można podziwiać od kwietnia do czerwca. Owoc przytulii wonnej stanowi zielona rozłupka, którą pokrywają drobne haczyki. Właśnie dzięki nim owoce łatwo przyczepiają się do zwierząt i ludzi, którzy je nieświadomie rozsiewają na większe odległości, a taki sposób rozprzestrzeniania się nasion nazywa się zoochorią.

Przytulia wonna (Galium odoratum) należy do rodziny marzanowatych (Rubiaceae), podobnie jak trzy inne rodzaje występujących w Polsce roślin: marzanka (Asperula), przytulinka (Cruciata) oraz rolnica (Sherardia). Ten gatunek przytulii nazywany jest także marzanką wonną (Asperula odorata) – właśnie ta nazwa funkcjonowała przez lata, choć po analizach molekularnych niektóre gatunki marzanek (Asperula) zostały przyporządkowane do rodzaju przytulia (Galium) i na odwrót.

Jej łacińska nazwa rodzajowa (Galium) pochodzi od greckiego słowa gala, które oznacza mleko. Nawiązuje to do właściwości niektórych przedstawicieli tego rodzaju, których sok ścina mleko (np. posiekana przytulia właściwa używana była jako podpuszczka do mleka przy produkcji niektórych serów). Natomiast nazwa gatunkowa oznacza wonna od łacińskiego słowa odor (woń, zapach).

Czy wiesz, że…
kawowiec (Coffea) podobnie jak marzanka należy do rodziny marzanowatych.

Dzięki zawartości kumaryny po wysuszeniu ma długo utrzymujący się zapach siana. Ten sam związek organiczny znajduje się w turówce wonnej, zwanej potocznie trawą żubrówką. Dzięki kumarynie, przytulię wonną stosowano przy produkcji tytoniu, perfum, czy wódki. Po dziś dzień jest używana przy produkcji niektórych białych win w Alzacji, wschodniej Belgii, Luksemburgu i Niemczech i taki trunek nazywa się maitrank (w tłumaczeniu napój majowy), a w Anglii marzankę dodaje się do napojów chłodzących¹. Jej zapach odstrasza mole, a w niektórych dyskontach spożywczych można kupić z niej syrop.

Przytulia wonna przez lata była objęta częściową ochroną gatunkową. Jednak zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin, została uznana za gatunek pospolity i niezagrożony, w związku z tym wyjęto ją spod ochrony, podobnie jak konwalię majową, czy barwinek.

¹.”Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy” Łukasz Łuczaj, Wydawnictwo Chemigrafia, 2004