Dawniej nazywany był także jako „owłosiak”, co jest dosłownym tłumaczeniem nazwy łacińskiej. Obecna nazwa – „barciel” - nawiązuje do miejsca występowania larw (zasiedlają barcie i ule pszczele).

Barciel pszczołowiec jest bardzo ciepłolubnym chrząszczem, pojawiającym się przede wszystkim na mocno nagrzanych łąkach, leśnych polanach i obrzeżach lasów… wszędzie tam, gdzie ma dostęp do dużej ilości kwiatów, na których lubi żerować. Dorosłe osobniki można obserwować od maja aż do końca sierpnia.

W związku z tym iż owad ten uwielbia ciepło i słońce oraz  że jego pokrywy skrzydłowe mają jaskrawą, czerwoną barwę, z trzema, czarnymi przepaskami o niebieskawym połysku został zauważony gdy wygrzewał się na parapecie w biurze Nadleśnictwa Browsk.

Reszta ciała ma czarną barwę o metalicznym, niebieskawym lub zielonkawym lśnieniu.

Dorosłe chrząszcze osiągają gdzieś tak od 1 do 1,5 cm. Ich ciało ma podłużny kształt, a do tego są pokryte krótkimi, ale dość gęstymi włoskami.

Dorosłe osobniki żwawo uwijają się na kwiatostanach głównie roślin baldaszkowatych. Preferuje kwiaty o białej barwie.

Owad żywi się pyłkiem kwiatów, ale od czasu do czasu odzywa się w nim dusza drapieżnika, poluje wtedy na mniejsze owady.

O ile życie dorosłych chrząszczy kręci się wokół kwiatów, o tyle ich różowe, mierzące około 2 cm larwy, rozwijają się w gniazdach pszczół, zarówno tych dzikich, jak również w barciach i ulach pszczoły miodnej. Larwy barcieli są drapieżnikami, które polują na larwy pszczół. Jedna larwa barciela zjada w ciągu rozwoju 5 – 1 larw i poczwarek pszczół, nie wykluczone, ze także dorosłych owadów. Z tego powodu pszczelarze uważali barciela za wielkiego szkodnika. Okazuje się jednak, że ofiary barciela padają głównie osobniki słabe i chore.  Ciekawostką jest to iż larwy barciela wyspecjalizowały się w ochronie przed żądłami swoich żywicielek; wydzielają zapach podobny jak larwy pszczele.