Asset Publisher
Lodowe włosy – niezwykłe zjawisko przyrodnicze związane z grzybem Exidiopsis effusa
fot. Jolanta Ławrynowicz
fot. Jolanta Ławrynowicz
fot. Jolanta Ławrynowicz
Lodowe włosy to niezwykle rzadkie zjawisko, które po raz pierwszy opisano w 1918 roku. Przez długi czas nikt nie wiedział, jak powstaje ten fenomen. Dopiero w 2015 roku naukowcom z Niemiec i Szwajcarii udało się odkryć, że do powstawania lodowych włosów przyczynia się grzyb – konkretnie Exidiopsis effusa, czyli łojówka różowawa.
Czym są lodowe włosy?
Lodowe włosy to rzadkie zjawisko atmosferyczne, w którym cienkie, jedwabiste pasma lodu wyrastają z martwego drewna liściastego. Struktura przypomina białe włosy, a ich delikatność sprawia, że szybko topnieją na słońcu lub przy dotyku.
Rola grzyba Exidiopsis effusa
Badania wykazały, że za powstawanie lodowych włosów odpowiada grzyb Exidiopsis effusa, należący do rodziny uszakowatych (Auriculariaceae). Jego obecność wpływa na proces zamarzania wody w drewnie, hamując tworzenie się typowych kryształów lodu.
Mechanizm powstawania lodowych włosów
- Wilgotne, martwe drewno – Exidiopsis effusa rozwija się na rozkładającym się drewnie, szczególnie dębowym i grabowym.
- Mróz i woda kapilarna – podczas zimowych nocy, gdy temperatura spada poniżej 0°C, woda w drewnie przemieszcza się przez kapilary i zaczyna zamarzać.
- Działanie grzyba – Exidiopsis effusa wydziela enzymy i substancje organiczne, które zapobiegają zwykłej krystalizacji lodu. Zamiast tego lód formuje cienkie włókna o średnicy do 0,02 mm.
- Wzrost lodowych włosów – woda nadal przemieszcza się przez drewno i stopniowo wydostaje się na powierzchnię, formując coraz dłuższe pasma lodu.
Gdzie można zobaczyć lodowe włosy?
Zjawisko to występuje głównie w lasach o umiarkowanym klimacie. Co ciekawe, tego typu formacje lodowe można spotkać jedynie lokalnie na półkuli północnej – w tym w Polsce. Najlepsze warunki do jego obserwacji to:
- temperatura tuż poniżej 0°Cwysoka wilgotność powietrza,
- bezwietrzne warunki,
- martwe drewno liściaste porośnięte przez Exidiopsis effusa.
Dlaczego lodowe włosy są tak rzadkie?
Ich powstawanie zależy od współdziałania niskiej temperatury, odpowiedniej wilgotności i obecności konkretnego grzyba. Jeśli któryś z tych czynników nie jest spełniony, zjawisko się nie pojawia.
Lodowe włosy to jeden z najbardziej widowiskowych przykładów wpływu mikroorganizmów na procesy naturalne. Czy miałeś okazję zobaczyć je na żywo? Jeśli nie zapraszamy na spacer do lasów Nadleśnictwa Browsk w Gruszkach, szansa na takie unikalne widoki wzrośnie.
