Aktualności
Sromotnik bezwstydny (Phallus impudicus)
To grzyb, który doczekał się chyba największej ilości różnorakich nazw. Mówi się na niego sromotnik smrodliwy, sromotnik śmierdzący, sromotnik wstydliwy, bedłka pańska, jajczak, panna-bedłka, słupiak cuchnący, smardz cuchnący, smrodnik, smrodziuch, sromnik, śmierdziak, śmierdział, śmierdziel, śmierdziuch.
Warto poznać bliżej ten gatunek, bo mimo niefajnego zapachu jest bardzo ciekawy.
Naukowa nazwa grzyba nawiązuje do jego kształtu. Nazwa rodzajowa wywodzi się od greckiej nazwy prącia (φαλλός, w zlatynizowanej formie Phallus). Również polska nazwa sromotnik to staropolski wyraz oznaczający osobę okrytą hańbą lub siejącą zgorszenie. Nazwę polską nadał Józef Jundziłł w 1830 r.
Sromotnik ma swoje miejsce w Księdze Rekordów Guinnessa, jako najszybciej rosnący grzyb na świecie. Prędkość jego wzrostu osiąga 5 mm na minutę - rośnie w oczach. Docelową wielkość osiąga od 1,5 do kilku godzin.
Młody owocnik jest kulisty i przypomina kształtem małą białą piłeczkę. Przyrośnięty jest do podłoża grzybnią. W tym stadium rozwoju nazywa się go czarcim jajem.
Częściowo młode okazy są ukryte pod ziemią, dopiero później okrywa pęka i wydostaje się z niej trzon, który zakończony jest dzwonkowatym kapeluszem. Jest to tak zwany receptakl, czyli dojrzały owocnik. Młode owocniki mają słaby zapach, który przypomina zapach rzodkiewki.
Starsze owocniki cuchną okropnie – ich zapach przypomina rozkładające się ciało. Grzyb - a raczej jego główka - pokryty jest cuchnącym, zielonym śluzem, w którym znajdują się zarodniki. Tu do akcji wkraczają muchy, które pełnią bardzo ważną rolę w istnieniu grzyba.
Muchy zwabione pokusą przepysznego posiłku zlatują tłumnie, obsiadając go niczym czarna chmura, zjadają śluz i rozprzestrzeniają zarodniki grzyba. Po wyjedzeniu przez muchy śluzu, receptakl ma na powierzchni puste komory.
Grzyba można spotkać od maja do listopada. Występuje we wszystkich typach lasów. Rośnie w formie pojedynczej lub w grupach. Często znaleźć go można w parkach, ogrodach i zaroślach. Jest grzybem bardzo rozprzestrzenionym, występuje pospolicie wszędzie oprócz wyższych terenów górskich.
Sromotnik ze względu na swój cuchnący zapach i nieprzyjemny smak jest niejadalny. Chociaż w niektórych krajach po usunieciu śluzu, spożywa się go, co więcej uznawany jest za bardzo wykwintny przysmak. Według wierzeń ludwych, ludzie spożywający ten grzyb nie mają problemów ze zdrowiem.
Ze sromotnika robione są kremy, maści, nalewki do użytku wewnętrznego i zewnętrznego. Natomiast cuchnący śluz jest ponoć wspaniałym środkiem przeciwreumatycznym.
Ciekawostką jest również to, iż w środowisku grzybiarzy młode okazy smrodnika są wykorzystywane do przeprowadzenia chrztu dla nowo przyjętych członków towarzystwa grzybiarzy…
Ze względu na częste niszczenie przez ludność owocników w 1983 r. sromotnik smrodliwy został w Polsce objęty ochroną gatunkową jako jeden z pierwszych 20 gatunków grzybów. Z czasem, ze względu na znaczne rozpowszechnienie się tego gatunku, ochrona została zniesiona.