(…) „Wczorajszy pożar w Puszczy Białowieskiej może być skutkiem wieloletnich zaniedbań ze strony Lasów Państwowych oraz błędów popełnianych przez nadleśnictwa – komentuje Koalicja Kocham Puszczę. Koalicja zwraca uwagę na fakt, że mimo że pożary zdarzają się w Puszczy relatywnie rzadko, wciąż potrzebny jest plan zapobiegania pożarom. W dniu wczorajszym w Nadleśnictwie Browsk w Puszczy Białowieskiej suchy świerk przewrócił się na linię energetyczną, spięcie doprowadziło do pożaru w wyniku czego spłonął około 1 ha ściółki. Z materiałów opublikowanych przez nadleśnictwo nie wynika by płonęły korony drzew.” (…)

Na wstępie należy zaznaczyć, że do zdarzenia odnoszą się osoby reprezentujące Fundację Dzika Polska, które według informacji publicznie dostępnej nie mają wiedzy i kwalifikacji z zakresu pożarnictwa, zarówno zapobiegania pożarom jak i ich zwalczania.

Pożarów w Puszczy Białowieskiej jest 10 razy więcej niż w latach ubiegłych o czym eksperci dyskutowali kilkukrotnie podczas spotkań eksperckich, na których poruszane były tematy związane z zidentyfikowanymi i monitorowanymi zagrożeniami w rejonie Puszczy Białowieskiej. Wśród tematów znalazły się następujące zagrożenia: ryzyko utraty zdrowia i życia, ryzyko wystąpienia pożaru, ryzyko katastrofy. (Więcej: http://www.bialystok.lasy.gov.pl/spotkanie-i). Zagrożenie pożarowe według danych Instytutu Badawczego Leśnictwa wzrosło o ponad 35% (zagrożenie oznaczone przez IBL jako duże). Na dzień 19 lipca br. w Puszczy Białowieskiej odnotowaliśmy 9 pożarów, dla porównania w roku poprzedni (całym roku) w sumie 10.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na fakt, że przedstawiciele Fundacja Dzika Polska, pomimo wielokrotnie powtarzanych zaproszeń, nie wzięli udziału w żadnym ze spotkań eksperckich i nie włączyli się w dyskusje na temat problemów związanych z zarządzaniem Puszczą Białowieską i wspólne poszukiwanie rozwiązań.

Podane informacje na temat powierzchni pożaru są również nieprawdziwe. Pożar objął powierzchnię blisko 2 ha. Do pożaru koron nie doszło, ponieważ leśnicy i strażacy podjęli błyskawiczną akcję gaśniczą. W drzewostanie każdy pożar rozpoczyna się od pokrywy gleby. O jego dalszym rozwoju decyduje rodzaj, stopień pokrycia oraz poziomy i pionowy rozkład substancji palnych. W tej sytuacji paliły się pojedyncze pnie drzew, pożar nie poszedł wyżej tylko dzięki sprawnej akcji strażaków i leśników.

(…) Niestety dotychczasowa aktywność nadleśnictw puszczańskich nie koncentrowała się wokół problematyki zapobiegania pożarom oraz zwiększania wilgotności Puszczy: (…)

To nieprawdziwa informacja wprowadzająca opinię publiczną w błąd. Leśnicy wykonują zadania z zakresu zapobiegania pożarom i zwiększania wilgotności w Puszczy Białowieskiej. Temat pożarów był trzykrotnie poruszany podczas spotkań eksperckich z interesariuszami, w tym z organizacjami pozarządowymi, w których przedstawiciele Fundacji Dzika Polska i koalicji Kocham Puszczę nie wzięli ani razu udziału, pomimo ponawianych zaproszeń.

(…)

• Wciąż brakuje zintegrowanego planu zarządzania obiektem Światowego Dziedzictwa, uwzględniającego Plan wykrywania i zapobiegania pożarom. Ten dokument powinien wskazać miejsca wymagające ingerencji – w tym świerki, które mogą mieć styczność z liniami energetycznymi. Pomimo dwuletniego okresu (kiedy nie pozyskiwano drewna, więc nadleśnictwa wchodzące w skład Komitetu Sterującego ds. UNESCO mogły się zająć innymi zadaniami) nie rozpoczęto wykonywania planów. (…)

Plan zapobiegania pożarom w Puszczy Białowieskiej istnieje i jest wykonywany.
W opracowaniu jest nowy plan, który zostanie włączony do zintegrowanego planu zarządzania obiektem światowego dziedzictwa. Obowiązujący plan jest kompletny i pozwala skutecznie zarządzać ryzykiem pożarowym. Dokumenty, które stanowią podstawę naszych działań to:

• instrukcja ochrony przeciwpożarowej
• plan zabezpieczenia pożarowego i gaszenia pożarów dla polskiej części Transgranicznego Obiektu Światowego Dziedzictwa Białowieża Forest.

Przedstawione w treści Fundacji informacje na temat braku planów zapobiegania pożarom są nieprawdziwe.

(…)

• Nadleśnictwa mają obowiązek i możliwość wykonywania (w oparciu o obowiązujące przepisy) zabiegów służących poprawie bezpieczeństwa – jak ścinanie i pozostawianie na gruncie drzew, które zagrażają sieciom energetycznym czy użytkownikom dróg. Takie zabiegi od kilkunastu lat są wykonywane w rezerwatach przyrody a organizacje podchodzą do tego obowiązku z pełnym zrozumieniem i akceptacją. (…)

Zgodnie z Raportem ze wspólnej Misji Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO i reaktywnego monitoringu IUCN w Puszczy Białowieskiej (części białoruskiej i polskiej) w dniach 24 września – 2 października 2018 w całej Puszczy należy ograniczyć wycinki ochronne tylko do obszarów położonych wzdłuż określonych dróg i ścieżek (w odległości 50 m od każdej strony) na podstawie jasnego planu oceny ryzyka. Postępujemy zgodnie z rekomendacjami IUCN/UNESCO.

(…)

• Puszcza od lat wysycha – woda ucieka z niej gęstą siecią rowów odwadniających, co przekłada się min. na zamieranie drzew oraz podatność na ogień. Plan zadań ochronnych Natura 2000 nakłada na Lasy Państwowe obowiązek budowy urządzeń piętrzących wodę, by zapobiec tym zjawiskom. Od kilkunastu lat nadleśnictwa nie wykonały żadnych takich urządzeń, a te zbudowane wcześniej są już w większości bezużyteczne. (…)

Przedstawione przez Fundację Dzika Polska informacje są nieprawdziwe i wprowadzają opinię publiczną w błąd. Nadleśnictwo Browsk jest w trakcie modernizacji zbiorników wodnych Gnilec istniejących od lat 80-tych o czym Fundacja Dzika Polska w tekście nie wspomina tak stanowczo jak o tym, że leśnicy nie robią nic. Pożar powstał 500 m od zbiorników co wskazuje, że to nie odległość od źródeł wody była głównym czynnikiem zwiększającym prawdopodobieństwo wystąpienia pożaru. Pożar wybuchł w bliskim sąsiedztwie zbiornika wodnego. W Nadleśnictwie nie były nigdy prowadzone prace dążące do stworzenia sieci rowów odwadniających, wręcz przeciwnie – realizujemy działania związane z przywróceniem naturalnych oczek wodnych – wykorzystywanych przez zwierzynę.

(…)

• Rozległe wycinki wykonane 2 lata temu znacznie zwiększyły zagrożenie pożarowe. Pozostały po nich rozległe powierzchnie trawiaste, które płoną łatwo i błyskawicznie w przeciwieństwie do dojrzałych (nawet martwych) drzewostanów. (…)

Dalsza część treści zawiera nieprawdziwe informacje. W drzewostanie, który uległ pożarowi ostatnie prace były prowadzone w roku 2010 – plan urządzenia lasu nie przewidywał prac w tych konkretnych wydzieleniach. Drzewostan jest dojrzały.

(…)

• Pożar miał miejsce w nasadzeniach świerkowych wykonanych przez nadleśnictwo, które są bardziej podatne na pożary niż dojrzałe, zróżnicowane piętrowo i gatunkowo lasy. (…)

Wskazane informacje są nieprawdziwe i wprowadzają opinię publiczną w błąd. Pożar miał miejsce w drzewostanie ponad 100-letnim (110 letnim z sosną w udziale 9, 105 letnim z sosną w udziale 10 – świerk 105 letni występuje tam tylko miejscowo, w 100 letnim z sosną w udziale 10, 100 letni świerk występuje tam tylko miejscowo). Ponadto drzewostany te są dwupiętrowe z licznie rozwiniętym piętrem niższym. Nie mamy tu do czynienia z nasadzeniami świerkowych monokultur.

(…) Koalicja jest przeciwna nasadzeniom, opowiada się za naturalną sukcesją. Zgodnie z aktualną wiedzą naukową, nagromadzenie martwego grubego drewna w lasach nie zwiększa ich podatności na pożary. Przeciwnie – duża ilość martwego drewna (które chłonie i zatrzymuje wodę) zapobiega pożarom. Dlatego Puszcza Białowieska wciąż znajduje się w trzeciej, najniższej kategorii zagrożenia pożarowego. (…)

Obciążenie ogniowe w Puszczy Białowieskiej drastycznie wzrosło. Ilość drewna zgromadzona na jednym hektarze przekroczyła 108 ton. Oznacza to, że mamy do czynienia ze wzrostem ilości martwego drewna i przewidywanego zagrożenia pożarowego. Mówienie … duża ilość martwego drewna, które chłonie i zatrzymuje wodę jest niepełne. W okresie mokrym, a nasz klimat niestety ma ogrom anomalii i nie ma mokrych lat, drewno absorbuje wodę w ilościach niewystarczających. W okresach suchych, a takie przeważają martwe drewno nie ma czego chłonąć, a jeśli już chłonie to niewystarczającą ilość – nie jest w ogóle rezerwuarem wody.

(…) Pożary lasów są w naszym kraju są coraz częstszym zjawiskiem. Tylko w pierwszej połowie roku nasze lasy płonęły ponad 6 tysięcy razy, a pożary powodowane przez kontakt drzewa z linią energetyczną nie należą do rzadkości. W 2018 roku, który przywoływany jest przez leśników jako rok wyjątkowej intensyfikacji pożarów w Puszczy, wybuchło ich 10 na łącznym obszarze… jednego hektara. (…)

Pożary są groźne dla lasów niezależnie od wielkości. Mała powierzchnia, która spłonęła w Puszczy Białowieskiej to zasługa profesjonalnych służb: straży pożarnej i leśników, którzy reagują błyskawicznie i gaszą pożary zgodnie z przyjętymi procedurami. Każdy pożar lasu ma katastrofalne skutki dla środowiska naturalnego. Bagatelizowanie zagrożenia pożarowego i pożarów obrazuje krytycznie niski poziom wiedzy na temat tych zjawisk u autorów treści z Fundacji Dzika Polska.

(…) Od co najmniej 20 lat nie zanotowano w zagospodarowanej części Puszczy pożarów, w których ogień obejmowałby korony drzew. Dotychczasowe pożary ściółki są stosunkowo łatwe do opanowania. (…)

Do rozwoju pożarów wielkopowierzchniowych i pożarów obejmujących korony drzew w Puszczy Białowieskiej nie dochodzi wyłącznie dzięki sprawnym i szybkim interwencjom profesjonalistów, którzy działają w terenie.

(…) Koalicja Kocham Puszczę nie ma wątpliwości, że w Puszczy Białowieskiej możliwe jest skuteczne zapewnienie bezpieczeństwa pożarowego, potrzebne jednak są w tym celu jak najszybsze działania, w szczególności przygotowanie kompleksowego Planu bezpieczeństwa pożarowego oraz przystąpienie do prac zapobiegających odprowadzaniu wody z Puszczy. (…)

Plan zabezpieczenia pożarowego i przeciwdziałania pożarom jest. Opracowanie nowego planu, to działanie wymagane przy pracach nad zintegrowanym planem zarządzania obiektem. Obowiązujący plan i instrukcja są podstawą działań prowadzonych obecnie. Dalsza skuteczna ochrona Puszczy jest możliwa i jest realizowana z wykorzystaniem istniejących dokumentów. To umiejętności, sprzęt, monitoring i sprawność ludzi decyduje o skutecznej ochronie lasu przed zniszczeniem w następstwie pożaru.