W Polsce obecnych jest 28 gatunków wierzby. Wierzba przez lata była charakterystycznym elementem polskiego, krajobrazu, uważana jest za najbardziej „polskie drzewo”.

Wierzby i tworzone przez nie skupiska są znakomitym siedliskiem dla wielu gatunków zwierząt. W łęgach wierzbowych gniazduje ponad 100 gatunków ptaków, a pojedyncze drzewa śródpolne są niezastąpionym schronieniem dla wielu gatunków zwierząt. Wierzba jest chyba jedynym gatunkiem drzewa, które dobrze znosi ogławianie czyli regularne przycinanie, podczas którego usuwa się wszystkie gałęzie z czubka drzewa. Gałęzie ogławianych wierzb wykorzystywane były jako opał, materiał do tworzenia koszy, mioteł, do budowania płotów.

Jednak nie tylko ptaki mają pożytek z wierzb. W ich spękanych pniach chowają się zające, jeże i gryzonie, w wypróchniałym drewnie chętnie zimują padalce. Wcześnie kwitnące wierzby stanowią źródło pożywienia dla trzmieli i innych owadów zapylających, zapewniają im też schronienie.

 Do innych amatorów wierzbowych dziupli (tych z dużą ilością zalegającego próchna) należy chrząszcz pachnica dębowa. Chrząszcz ten związany jest z próchnowiskami w drzewach liściastych, gdzie rozwijają się jego larwy.

Na terenach rolniczych wierzby są cennym siedliskiem dla wielu innych rzadkich i chronionych gatunków owadów. Należą do nich np. chrząszcze z rodziny kózkowatych: wonnica piżmówka i szczerolotek pstry, a także odżywiające się liśćmi wierzby gąsienice licznych gatunków motyli np. barwnego mieniaka tęczowca.

Wierzby cenne są dla przyrody również z innych powodów. Rosnące nad brzegami rzek umacniają je, regulują poziom wody a także oczyszczają wodę i glebę. Drzewa te mają wysokie właściwości absorpcyjne, są bardzo efektywne w wychwytywaniu z gleby i wody metali ciężkich i toksycznych związków.

Wierzba stosowana była także w medycynie ludowej. Dawniej wierzono, że połykane bazie wierzbowe leczą choroby gardła (do tej pory w niektórych rejonach Polski połyka się wierzbowe bazie z palmy wielkanocnej), wywar z kory wierzby leczył gorączkę, działał przeciwbólowo i tamował krwawienie a kąpiel w nim miała pomagać na reumatyzm. W korze wierzby znajdują się naturalne salicylany, które sztucznie pozyskiwane przyjmujemy dziś pod postacią aspiryny.

Z wierzbowych gałązek wije się palmy wielkanocne, wierzbowe rózgi wykorzystywane były kiedyś podczas tradycyjnego śmigusa – w Poniedziałek Wielkanocny chłopcy uderzali nimi panny.

Wierzba ma ogromne znaczenie dla przyrody i kultury polskiej. Warto ją chronić i pamiętać o niej nie tylko w czasie jej święta.